treść
Ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług, uchwalona 26 kwietnia 2024 r., stanowi kluczowy element krajowego systemu prawnego, który realizuje cele wynikające z unijnych dyrektyw, takich jak Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 dotycząca dostępności produktów i usług. Ustawa reguluje obowiązki producentów, importerów, dystrybutorów oraz usługodawców w zakresie zapewniania dostępności produktów i usług dla osób ze szczególnymi potrzebami.
Zakres ustawy
Ustawa obejmuje zarówno produkty, jak i usługi, których dostępność musi być zapewniona na zasadzie równości dla wszystkich użytkowników, w tym osób niepełnosprawnych. Przedmioty regulacji obejmują:
- Produkty, takie jak:
- konsumenckie systemy sprzętu komputerowego,
- terminale płatnicze i samoobsługowe,
- urządzenia końcowe używane do usług telekomunikacyjnych i audiowizualnych,
- czytniki e-booków.
- Usługi, w tym:
- telekomunikacyjne,
- dostęp do audiowizualnych usług medialnych,
- bankowość detaliczna,
- handel elektroniczny,
- usługi transportowe (autobusowe, kolejowe, lotnicze i wodne).
Wymagania dostępności
Ustawa określa szczegółowe standardy dostępności, które produkty i usługi muszą spełniać. Należą do nich:
- Możliwość korzystania za pomocą różnych kanałów sensorycznych (wizualnych, dźwiękowych, dotykowych).
- Odpowiednie oznakowanie, czytelne i dostępne informacje oraz instrukcje.
- Interoperacyjność z narzędziami wspomagającymi, takimi jak oprogramowanie czy sprzęt dla osób niepełnosprawnych.
- Zapewnienie kompatybilności urządzeń z różnymi technologiami, w tym narzędziami wspomagającymi.
Obowiązki podmiotów gospodarczych
-
Producenci:
- Odpowiadają za projektowanie produktów zgodnie z wymaganiami dostępności.
- Muszą przeprowadzać oceny zgodności oraz sporządzać deklaracje zgodności.
- Są zobowiązani do przechowywania dokumentacji technicznej przez 5 lat od wprowadzenia produktu na rynek.
-
Importerzy i dystrybutorzy:
- Odpowiadają za wprowadzenie do obrotu wyłącznie produktów spełniających wymagania dostępności.
- Weryfikują zgodność produktu z ustawą oraz zachowują dokumentację dostarczoną przez producentów.
-
Usługodawcy:
- Muszą zapewnić dostępność usług zgodnie z wymaganiami, w tym informacji w dostępnych formatach.
- Oferują wsparcie użytkownikom końcowym, np. przez centra obsługi telefonicznej dostosowane do różnych potrzeb komunikacyjnych.
Wyłączenia i ograniczenia
Ustawa nie stosuje się do:
- Mikroprzedsiębiorców w przypadku oferowania lub świadczenia usług.
- Treści cyfrowych niewytworzonych przez dany podmiot lub pozostających poza jego kontrolą.
- Niektórych aspektów komunikacji miejskiej, np. map interaktywnych.
Nadzór i sankcje
Organem nadzorującym przestrzeganie ustawy jest Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oraz inne wskazane w ustawie organy nadzoru rynku. W przypadku naruszenia przepisów możliwe są sankcje administracyjne, a także wycofanie produktów z obrotu.
Znaczenie ustawy
Implementacja przepisów ustawy ma kluczowe znaczenie dla:
- Poprawy jakości życia osób z niepełnosprawnościami i osób starszych.
- Zwiększenia konkurencyjności podmiotów gospodarczych na rynku krajowym i europejskim.
- Promowania zasad projektowania uniwersalnego oraz zrównoważonego rozwoju.
Wnioski
Ustawa z 26 kwietnia 2024 r. jest istotnym krokiem w kierunku budowy społeczeństwa bardziej otwartego na potrzeby różnych grup użytkowników. Kluczowe jest wdrażanie jej przepisów przez przedsiębiorców oraz wspieranie ich w spełnianiu wymagań dostępności przez działania edukacyjne, doradcze i promocyjne realizowane przez instytucje państwowe.
