Struktura WCAG: Poziomy i Kryteria Sukcesu
Zanim przejdziemy do szczegółowego omówienia zasad WCAG, warto zrozumieć ich strukturę. Wytyczne WCAG są podzielone na trzy poziomy zgodności, które określają stopień dostępności stron internetowych:
- Poziom A – minimalny poziom zgodności, który zapewnia podstawową dostępność.
- Poziom AA – poziom średni, który jest często wymagany przez przepisy prawne.
- Poziom AAA – najwyższy poziom dostępności, który oferuje pełne wsparcie dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Każda z zasad WCAG zawiera kryteria sukcesu. Są to szczegółowe wymagania, które muszą zostać spełnione, aby strona internetowa była dostępna na danym poziomie.
Zasady WCAG: Cztery Filary Dostępności
1. Postrzegalność (Perceivable) – Zasada dostępności sensorycznej
Pierwsza zasada WCAG, Postrzegalność, odnosi się do tego, aby wszystkie elementy strony internetowej były odbierane przez użytkowników za pomocą ich zmysłów. To oznacza, że treść i interfejsy użytkownika muszą być przedstawiane w sposób, który umożliwia odbiór nawet przez osoby z niepełnosprawnościami sensorycznymi, takimi jak niewidomi lub niedosłyszący.
Podstawowe kryteria postrzegalności:
- Alternatywy dla treści nietekstowych (1.1.1): Wszystkie obrazy, filmy, ikony i inne elementy nietekstowe muszą mieć alternatywną wersję tekstową (tzw. alt-text), którą mogą odczytywać technologie asystujące, takie jak czytniki ekranowe. Dzięki temu osoby niewidome lub niedowidzące mogą zrozumieć kontekst tych elementów.
- Dostosowanie treści audiowizualnych (1.2.x): Filmy muszą być opatrzone napisami, a nagrania dźwiękowe muszą posiadać transkrypcję, aby osoby z problemami słuchu mogły je zrozumieć.
- Dostosowanie prezentacji wizualnej (1.4.x): Strona powinna być zaprojektowana tak, aby jej treści były czytelne, niezależnie od zastosowanej kolorystyki. Dotyczy to szczególnie kontrastu między tekstem a tłem, wielkości czcionek, a także możliwości powiększania treści bez utraty jakości.
Dlaczego to ważne? Dla osób z niepełnosprawnościami sensorycznymi (np. osoby niewidome, niedosłyszące, osoby z daltonizmem), treści, które są nieodpowiednio dostosowane, stają się niewidoczne lub niezrozumiałe. Postrzegalność ma na celu zapewnienie, że każdy użytkownik będzie miał możliwość odbioru treści w dostępny dla siebie sposób.
2. Funkcjonalność (Operable) – Zasada nawigacji i interakcji
Zasada Funkcjonalności odnosi się do tego, jak użytkownicy wchodzą w interakcję ze stroną internetową lub aplikacją. Wszystkie funkcje strony muszą być dostępne i obsługiwane za pomocą różnych metod nawigacji, takich jak klawiatura, mysz, urządzenia dotykowe czy technologie asystujące.
Podstawowe kryteria funkcjonalności:
- Nawigacja za pomocą klawiatury (2.1.1): Wszystkie interaktywne elementy strony (np. linki, przyciski, formularze) muszą być dostępne za pomocą klawiatury. Użytkownicy, którzy nie mogą korzystać z myszy, powinni móc przemieszczać się po stronie za pomocą klawisza Tab i innych standardowych skrótów klawiaturowych.
- Czas na reakcję (2.2.1): Elementy, które wymagają interakcji z użytkownikiem (np. formularze, quizy, pop-upy), muszą dawać użytkownikowi wystarczająco dużo czasu na reakcję. Osoby starsze lub z ograniczoną sprawnością ruchową mogą potrzebować więcej czasu na podjęcie działań.
- Unikanie pułapek klawiaturowych (2.1.2): Niektóre elementy strony mogą „złapać” użytkownika klawiaturowego, uniemożliwiając mu dalszą nawigację. Przykładem może być formularz lub okno dialogowe, które nie pozwala na łatwe wyjście za pomocą klawiatury. Kryterium to wymaga, aby takie sytuacje były eliminowane.
- Widoczny fokus (2.4.7): Gdy użytkownik przemieszcza się po stronie przy użyciu klawiatury, aktualnie wybrany element (np. link lub przycisk) musi być wyraźnie widoczny poprzez oznaczenie go obramowaniem, kolorem lub innym efektem wizualnym.
Dlaczego to ważne? Użytkownicy z niepełnosprawnościami ruchowymi, osoby starsze oraz osoby korzystające z czytników ekranowych często polegają na nawigacji klawiaturą. Funkcjonalność ma na celu zapewnienie, że każdy element na stronie jest dostępny i obsługiwany przez różne urządzenia i technologie asystujące.
3. Zrozumiałość (Understandable) – Zasada treści i interfejsu
Zasada Zrozumiałości odnosi się do tego, jak łatwo użytkownik może zrozumieć treści oraz jak intuicyjny i przewidywalny jest interfejs strony. Treści muszą być jasne, a interakcje z nimi przewidywalne, aby uniknąć dezorientacji użytkowników.
Podstawowe kryteria zrozumiałości:
- Język strony (3.1.1): Strona powinna określać język używany na stronie, aby czytniki ekranowe mogły prawidłowo interpretować i odczytywać treść. Jeśli strona używa wielu języków, zmiany języka powinny być oznaczone.
- Przewidywalność (3.2.3): Strona powinna działać w sposób przewidywalny, czyli użytkownik nie powinien być zaskakiwany nagłymi zmianami treści lub struktury. Na przykład kliknięcie linku nie powinno otwierać nowego okna bez ostrzeżenia.
- Pomoc w wypełnianiu formularzy (3.3.1): Formularze muszą być dobrze oznaczone, a pola muszą być jasno opisane, aby użytkownicy wiedzieli, co i jak wypełnić. Powinno się również dostarczać informacje zwrotne, które pomagają w wypełnianiu formularzy (np. podświetlenie błędnie wypełnionych pól).
- Zapobieganie błędom (3.3.6): Ważne elementy, takie jak formularze zakupowe czy rejestracyjne, muszą posiadać mechanizmy zapobiegające błędom, takie jak potwierdzenia kroków lub mechanizmy cofania działań.
Dlaczego to ważne? Dla użytkowników z niepełnosprawnościami poznawczymi, osób starszych lub użytkowników z problemami w nauce, strony internetowe muszą być intuicyjne i przewidywalne. Zrozumiałość ma na celu uproszczenie interakcji, aby każdy mógł łatwo zrozumieć i korzystać z treści.
4. Solidność (Robust) – Zasada kompatybilności technologicznej
Zasada Solidności dotyczy tego, aby strona była kompatybilna z różnymi technologiami asystującymi oraz przyszłymi narzędziami. Treści muszą być tworzone w sposób, który umożliwi ich odczytanie i interpretację przez różne urządzenia i oprogramowanie, takie jak czytniki ekranowe czy urządzenia mobilne.
Podstawowe kryteria solidności:
- Zgodność z technologiami asystującymi (4.1.2): Wszystkie elementy strony, takie jak formularze, przyciski, linki, muszą być programowane w sposób, który umożliwia ich prawidłową interpretację przez technologie asystujące. Na przykład etykiety formularzy muszą być połączone z odpowiednimi polami, aby czytniki ekranowe mogły prawidłowo odczytać, jakie dane należy wprowadzić.
Dlaczego to ważne? Technologie i narzędzia używane do przeglądania stron internetowych stale się zmieniają. Zasada solidności ma na celu zapewnienie, że strona internetowa będzie kompatybilna z aktualnymi i przyszłymi technologiami, zapewniając tym samym długotrwałą dostępność.
Podsumowanie
Zasady WCAG – Postrzegalność, Funkcjonalność, Zrozumiałość i Solidność – stanowią fundament projektowania dostępnych stron internetowych i aplikacji. Dzięki tym zasadom, strony mogą być dostępne dla szerokiego grona użytkowników, niezależnie od ich zdolności czy ograniczeń. Zgodność z WCAG nie tylko poprawia doświadczenie użytkowników, ale także spełnia wymagania prawne dotyczące dostępności w wielu krajach.
Inkluzja cyfrowa to nie tylko techniczny obowiązek, ale również moralna odpowiedzialność. Tworzenie dostępnych stron internetowych według zasad WCAG pozwala budować bardziej przyjazny i otwarty internet dla wszystkich.
