Dlaczego potrzebna była nowa ustawa?
Ustawa o dostępności cyfrowej była odpowiedzią na unijne przepisy, które wymagały od państw członkowskich wprowadzenia jednolitych standardów dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych dla osób z niepełnosprawnościami. Dyrektywa UE z 2016 roku wprowadziła konieczność dostosowania serwisów internetowych i aplikacji do wytycznych Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.1, które stały się normą dla państw unijnych. Wcześniejsze regulacje w Polsce, oparte na WCAG 2.0, wymagały aktualizacji, aby spełnić nowe standardy unijne. Nowa ustawa była więc krokiem naprzód, by zharmonizować przepisy krajowe z dyrektywą unijną i wprowadzić bardziej szczegółowe wymagania dotyczące dostępności.
Co reguluje ustawa?
Ustawa dotyczy przede wszystkim cyfrowej dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. W praktyce oznacza to, że organy te mają obowiązek zapewnienia dostępności treści online w sposób, który umożliwia korzystanie z nich przez osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Ponadto ustawa wprowadza konieczność publikowania na stronach internetowych deklaracji dostępności, w której opisany jest stopień zgodności strony z normami WCAG 2.1 oraz wszelkie ewentualne braki. Ustawa także określa kompetencje Ministerstwa Cyfryzacji w zakresie monitoringu stron i aplikacji oraz wskazuje procedury na wypadek nieprzestrzegania przepisów.
Czym jest dostępność cyfrowa zgodnie z ustawą?
Dostępność cyfrowa, według ustawy, to zgodność stron internetowych i aplikacji mobilnych z wytycznymi WCAG 2.1 na poziomie AA. Wytyczne te definiują standardy dotyczące percepcji, nawigacji, dostępności dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, w tym wzrokowymi, słuchowymi, ruchowymi oraz poznawczymi. W szczególności wymogi dotyczą m.in. odpowiedniego kontrastu kolorów, dostępności treści multimedialnych, łatwości w nawigacji po stronach za pomocą klawiatury czy czytelności tekstu. Ważnym elementem jest także zapewnienie alternatywnych form dostępu do treści, jeśli pełna dostępność techniczna nie jest możliwa.
Kogo dotyczy ustawa?
Ustawa o dostępności cyfrowej ma szeroki zasięg. Przede wszystkim obejmuje ona jednostki sektora finansów publicznych, w tym rządowe, samorządowe i organizacyjne bez osobowości prawnej. Podmioty te są zobowiązane do zapewnienia dostępności swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych, a także do regularnej aktualizacji tych treści. Dodatkowo, organizacje pozarządowe, które prowadzą działalność na rzecz osób z niepełnosprawnościami, ochrony zdrowia oraz seniorów, również muszą spełniać wymogi ustawy. Obowiązek ten dotyczy także organizacji, które korzystają z funduszy unijnych, co wiąże się z koniecznością zapewnienia dostępnych form komunikacji.
Kluczowe terminy w ustawie
Ustawa weszła w życie 23 maja 2019 roku, ale wprowadzała kilka kluczowych dat przejściowych dla różnych podmiotów. Na przykład, strony internetowe, które powstały po 23 września 2018 roku, musiały być dostosowane do wymogów dostępności do 23 września 2019 roku. Natomiast starsze strony, stworzone przed tą datą, miały czas do 23 września 2020 roku. Aplikacje mobilne muszą spełniać wymogi dostępności od 23 czerwca 2021 roku. Ustawa wyznacza także konkretne daty, do których Ministerstwo Cyfryzacji musi publikować wykazy podmiotów zobowiązanych do przestrzegania przepisów oraz prowadzić monitoringi dostępności.
Deklaracja dostępności – obowiązek dla podmiotów publicznych
Każdy podmiot publiczny zobowiązany jest do sporządzenia i publikacji deklaracji dostępności. Dokument ten ma być ogólnodostępny i aktualizowany co najmniej raz w roku oraz po każdej większej aktualizacji strony lub aplikacji. W deklaracji muszą znaleźć się informacje na temat stopnia zgodności z WCAG 2.1, opis niezgodności oraz wskazanie alternatywnych metod dostępu, jeżeli pełna zgodność nie jest możliwa. Deklaracja powinna zawierać również kontakt do osoby odpowiedzialnej za dostępność w danej instytucji.
Wyłączenia z obowiązku dostępności
Ustawa przewiduje kilka wyjątków, w których pełna dostępność cyfrowa nie jest wymagana. Na przykład, niektóre multimedia nadawane na żywo, mapy, treści archiwalne opublikowane przed 23 września 2018 roku, czy dzieła sztuki mogą być wyłączone z pełnej zgodności. Podmioty publiczne, które nie są w stanie zapewnić dostępności ze względu na nadmierne koszty, mogą skorzystać z procedury, która pozwala na ograniczenie zakresu dostępności, ale wymaga to przeprowadzenia analizy i udokumentowania wyników.
Kary za brak dostępności
Jednym z najważniejszych elementów ustawy są przewidziane sankcje finansowe za nieprzestrzeganie przepisów. Ministerstwo Cyfryzacji może nałożyć karę w wysokości do 10 tys. zł za uporczywe naruszanie zasad dostępności, natomiast brak deklaracji dostępności może skutkować karą do 5 tys. zł. Kary są stosowane po przeprowadzeniu trzech kolejnych monitoringów, które wykażą brak postępów w zapewnianiu dostępności cyfrowej.
Monitoring i raportowanie
Za nadzór nad przestrzeganiem ustawy odpowiedzialne jest Ministerstwo Cyfryzacji, które przeprowadza regularne monitoringi dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych. Monitoring obejmuje zarówno audyty uproszczone, jak i szczegółowe, a wyniki są raportowane do Komisji Europejskiej. Ministerstwo publikuje także wykazy stron i aplikacji podmiotów publicznych, które są monitorowane. W latach 2020 i 2021 prowadzone były pierwsze audyty, a ich wyniki mają wpływ na dalsze decyzje związane z karami oraz wdrażaniem dostępności.
Podsumowanie
Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych to ważny krok w stronę zapewnienia równego dostępu do informacji i usług dla wszystkich obywateli, w tym osób z niepełnosprawnościami. Obowiązki nałożone na podmioty publiczne są precyzyjnie określone, a brak zgodności z przepisami może skutkować nałożeniem kar finansowych. Dzięki tej ustawie Polska dostosowuje swoje przepisy do wymogów unijnych, co przyczynia się do lepszej integracji osób z niepełnosprawnościami w życiu społecznym i zawodowym.
